Duyên Đơn

  Khoáng vật

(Minium)

Duyên đơn là một loại khoáng vật dạng bột màu đỏ sẫm hay đỏ đỏ cam, khối lượng nặng dùng để làm thuốc xuất hiện từ lâu đời được ghi trong bộ sách thuốc cổ nhất của Trung Quốc “Thần nông bản thảo” và bộ “Nam dược thần hiệu” của Tuệ Tĩnh ở Việt Nam.

Hình ảnh Duyên đơn
Duyên đơn

1.Tên gọi khác: Hoàng đơn, Duyên đan, Diên đan, Hồng đơn, Duyên hoàng, Đơn phấn, Tùng đơn, Châu đơ, Châu phấn, 铅丹, 黄丹, 丹粉, 朱粉, 铅华, 硫磺, 硝石等.

2. Tên khoa học: Minium

3. Khai thác:

Ở Việt Nam: sản xuất ở nhiều nơi,các khu công nghiệp khai khoáng ở khu vực Thái Nguyên, Quảng Ninh, Tây Nguyên.

4. Thành Phần hóa học:

Duyên đơn chủ yếu là chì oxit Pb3O4 (2PbO.PbO2),

6. Tác Dụng dược lý

Y học hiện đại cho rằng Duyên đơn có độc nên không dùng để uống. Thường dùng để chế thuốc cao, dán mụt nhọt (emplastra).

7. Mang tiêu trong y học cổ truyền

Khí vị: Cay, hơi hàn

Quy kinh: không có tài liệu ghi chép.

Công năng: Trừ đàm, trọng trấn, thấu nùng, trừ độc.

Chủ trị: uống trong có tác dụng long đờm, chấn tâm, bôi ngoài thì đuổi được độc và làm cho mau lên da non. Thường dùng chữa nôn ọe, ăn vào nôn ra, trừ nhiệt độc, cầm máu, thổ huyết, khái huyết .

Kiêng kỵ: người hư hàn, phụ nữ có thai.

Lưu ý : Dùng Duyên đơn gây nhiễm độc chì, cần dùng cẩn thận theo chỉ dẫn của thầy thuốc, không dùng lâu ngày.

Liều dùng: Ngày dùng 1 – 3g , dạng thuốc sắc, bột hay viên. Dùng riêng hay phối hợp các vị thuốc khác

8. Ứng dụng lâm sàng

Chữa mất ngủ do sợ, tim hồi hộp, kinh giản: Duyên đơn 3g, Long cốt 5g, Mẫu lệ 20g, Phục linh 10g, Quế chi 3g, Bạch thược 5g, Cam thảo 3g, Sài hồ 4g, Hoàng cầm 5g, Nhân sâm 3g, Bán hạ 5g, nước 600ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày.

Chữa mụn có mủ vàng, các loại mụn nhọt lở loét: Duyên đơn, Ngân chu, Nhựa thông, Phèn mỗi vị 3g, Bạc hà 1,5g .Tất cả tán nhỏ hòa với dầu vừng, bôi vào chỗ đau.

Chữa lở loét chi dưới : Duyên đơn10g, Lộ cam thạch 20g, Huyết Kiệt 3g. Tất cả nghiền nhỏ, bôi vào chỗ đau ngày 2 lần .

Chữa loét chi dưới : Duyên đơn 6g, Lưu hoàng 1,5g , Nhựa thông 6g, Dầu vừng 30g, Rễ hành 1 năm. Tán nhỏ Duyên đơn, Nhựa thông, Lưu huỳnh, cho Rễ hành vào giã nhừ, trộn với Dầu vừng thành dạng hồ bôi vào chỗ đau ngày 3 lần 5. Chữa mụn: Duyên đơn, Bạch cập mỗi vị 20g tất cả tán nhỏ hòa với dấm, Bôi vào chỗ đau, ngày 1 – 2 lần .