Nằm trong cuốn Hòa tễ cục phương, Bát chính tán là bài thuốc chuyên điều trị tiểu gắt, ít, đau, tiểu nhiều lần, bụng dưới đầy, mồm táo, họng khô,…
Thành phần, cách dùng bài thuốc Bát chính tán
Thành phần
Mộc thông
Cù mạch
Xa tiền tử
Biển súc
Hoạt thạch
Chích thảo
Sơn Chi tử
Đại hoàng
Tất cả vị thuốc lượng bằng nhau
Cách dùng: Tán bột mịn, mỗi lần uống 8 – 12g với nước sắc Đăng tâm thảo, có thể làm thuốc thang sắc uống với Đăng tâm thảo.
Công năng, chủ trị của Bát chính tán
Công năng: Thanh nhiệt tả hỏa, lợi tiểu thông lâm.
Chủ trị: chứng nhiệt lâm, thạch lâm, các chứng lâm sàng: tiểu gắt, ít, đau, tiểu nhiều lần, bụng dưới đầy, mồm táo, họng khô, lưỡi đỏ, rêu vàng, mạch sác có lực.
Phân tích Bát chính tán
Bài thuốc chủ trị chứng lâm do thấp nhiệt nên trong bài:
- Cù mạch có tác dụng lợi thủy thông lâm, thanh nhiệt lương huyết. Mộc thông lợi thủy giáng hỏa là chủ dược.
- Biển súc, Xa tiền tử, Hoạt thạch, Đăng tâm thanh nhiệt lợi thấp thông lâm.
- Chi tử, Đại hoàng thanh nhiệt tả hỏa.
- Cam thảo điều hòa các vị thuốc.
Gia giảm và ứng dụng Bát chính tán
Gia giảm:
- Trường hợp tiểu máu gia Tiểu kế, Hạn liên thảo, Bạch mao căn để lương huyết chỉ huyết
- Nếu sạn tiết niệu gây đau gia Hải kim sa, Kim tiền thảo, Kê nội kim để thông lâm hóa thạch; tiêu lỏng bỏ Đại hoàng.
- Nếu mình nóng mạch sác, đại tiện bí là thực nhiệt nên dùng Sinh đại hoàng gia thêm Nhất kiến hủ, Bồ công anh, Ngân hoa, để tiêu nhiệt độc.
- Nếu đại tiện ra máu gia Tiểu kế ẩm tử. Nếu có sỏi gia Kim tiền thảo, Thạch vi, Hải kim sa, Kê nội kim…
Ứng dụng lâm sàng: bệnh viêm cầu thận cấp, viêm thận bể thận cấp có hội chứng thấp nhiệt để thanh nhiệt, lợi tiểu tiêu phù.