Mạch môn đông thang nằm trong cuốn Kim quỹ yếu lược của Thánh Y Trương Trọng Cảnh chuyên chữa chứng Phế vị âm hư sinh ho lao, đờm dãi, họng khô, háo khát,…
Thành phần Mạch môn đông thang
Mạch môn 12 – 24g
Đảng sâm 12 – 16g
Chế Bán hạ 8 – 10g
Đại táo 4 quả
Cam thảo 4g
Gạo tẻ 20 – 40g
Cách dùng Mạch môn đông thang
Ngày dùng 1 thang sắc với 900ml nước còn 300ml chia thàng 2 lần uống.
Công năng chủ trị của Mạch môn đông thang
Công năng: ích vị sinh tân, giáng nghịch hạ khí.
Chủ trị: Phế vị âm thương, hỏa khí thượng nghịch ho nôn ra giãi, cổ họng khô táo, miệng khát, lưỡi gai hồng, mạch hư sác.
Phân tích phương thuốc Mạch môn đông thang
Mạch môn làm chủ dược có công năng sinh tân nhuận táo là vị thuốc chủ yếu tư dưỡng phế vị âm dịch.
Nhân sâm, Cam thảo, gạo sống, Đại táo bổ dưỡng tỳ vị làm cho hóa nguyên sung túc thì tân dịch tự lên được phế khíến phế được nuôi dưỡng.
Bán hạ giáng nghịch hạ khí, dùng chung với các vị khác thì hòa vị hóa đàm mà không bị táo, nó có tác dụng tương phụ tương thành.
Bài này là phương thuốc chủ yếu tư dưỡng phế vị tân dịch, phàm phế vị âm thương tổn, ho khan họng táo, hỏa khí thượng nghịch, rạo rực, nôn mửa, nấc đều có thể gia giảm ứng dụng.
Gia giảm và ứng dụng Mạch môn đông thang
Gia giảm:
- Nếu tân dịch tổn thương nặng gia thêm Sa sâm, Ngọc trúc để dưỡng phế vị tư âm sinh tân.
- Nếu có triệu chứng ( sốt về chiều) gia Ngân sài hồ, Địa cốt bì.
- Bài thuốc có thể dùng chữa lóet dạ dày hành tá tràng thuộc thể âm hư có các triệu chứng vùng thượng vị nóng đau, mồm khô, đại tiện táo bón, lưỡi đỏ ít rêu, gia thêm Thạch hộc, Bạch thược, rễ lúa nếp, Mai mực để dưỡng âm chỉ thống.
Ứng dụng lâm sàng: Viêm phế quản mãn tính, giãn phế quản, lao phổi có triệu chứng Phế âm hư.
Lưu ý: Có triệu chứng hư hàn không dùng bài này.