Phương thang xuất xứ từ sách Cổ Kim Y phương tập thành, là bài thuốc tiêu biểu cho chứng hỏa thực ở can và đởm.
Thành phần long đởm tả can thang
Long đởm thảo (sao rượu) 6g
Hoàng cầm 10g
Chi tử (sao rượu) 10g
Trạch tả 12g
Mộc thông 10g
Xa tiền tử 10g
Đương quy (sao rượu) 4g
Sinh địa hoàng 10g
Sài hồ 6g
Sinh cam thảo 6g
Cách dùng : Sắc nước uống, cũng có thể chế thành thuốc hoàn. Mỗi lần uống 6 – 9g , mỗi ngày uống 2 lần, uống với nước ấm
Công dụng : Tả can đởm thực hoả, thanh hạ tiêu thấp nhiệt
Chủ trị : Can đởm thực hoả biểu hiện gò má đỏ, thao cuồng kinh quyết, lâm bế (đái khó), sang dương (mụn nhọt), háu đói hay khát, nôn, không ngủ, nôn ra máu, đại tiện ra máu, họng đau, sườn đau. Hỏa thực đi lên gây nhiễu loạn, đau đầu mắt đỏ, sườn đau, miệng dắng, tai điếc, tai sưng, hoặc thấp nhiệt rót xuống , âm hộ sưng đau, ngứa, vùng âm hộ nhiều mồ hôi, tiểu tiện đục rỉ, phụ nữ thấp nhiệt đới hạ, thấp nhiệt hoàng đản. Mạch huyền hữu lực
Ý nghĩa bài thuốc
- Long đởm thảo rất đắng hàn trên thì tả thực hoả ở Can đởm, dưới thì tiêu thấp nhiệt ở hạ tiêu là chủ dược
- Hoàng cầm, Chi tử khổ hàn, có công năng tả hoả, phối ngũ với Long đởm thảo là trợ dược
- Trạch tả, Mộc thông, Xa tiền tử thanh nhiệt lợi thấp khiến cho thấp nhiệt bài trừ theo đường thuỷ đạo, can kinh có nhiệt vốn dễ tổn thương đến âm huyết, dùng thêm thuốc khổ hàn để táo thấp thì lại hao đến âm cho nên dùng Sinh địa hoàng
- Đương quy tư âm dưỡng huyết, khiến huyết kiên cố cả gốc cả ngọn
- Dùng Sài hồ để dẫn các vị thuốc vào can đởm, Sinh cam thảo đề điều hoà các vị thuốc
Ứng dụng : Điều trị viêm gan thể hoàng đản, cấp tính, cao huyết áp nguyên phát, viêm bể thận cấp tính, viêm bàng quang, viêm niệu đạo, thần kinh suy nhược, viêm phổi, viêm túi mật cấp tính.
Gia giảm:
Tăng huyết áp: bỏ Đương quy, sài hồ,cam thảo, trạch tả ra thêm hòe hoa 12, câu đằng 14g, bạch thược 14g.
Viêm bàng quang: thêm Hoàng Bá 12g, trúc diệp 4g, hoạt thạch 8g
Viêm gan virut thêm Nhân trần 16g
Viêm túi mật cấp: thêm khổ luyện căn bì 12g, Đại hoàng 4g