CHỨNG TINH DỊCH TRONG LẠNH
I. Khái niệm
Tinh dịch trong lạnh là chỉ chứng tinh dịch trong loãng mà lạnh, lượng ít. Mạch kinh gọi là “Tinh khí thanh lãnh”; Y học nhập môn gọi là “Tinh lãnh”; Cổ kim y giám gọi là “Hàn tinh”, Chư bệnh nguyên hậu luận thì ghi: “Hư lao tinh thiếu hậu”. Tinh dịch trong loãng là một nguyên nhân chủ yếu không sinh sản ở nam giới.
II. Chứng hậu thường gặp
1. Tinh dịch trong lạnh do Thận khí bất túc: Có chứng tinh dịch trong loãng lượng ít, thể trạng vốn yếu hoặc gầy còm, sắc mặt không tươi, đoản hơi yếu sức, lưng gối yếu mỏi, rụng tóc, răng lung lay, tiểu tiện nhiều lần hoặc đêm tiểu tiện nhiều, lưỡi nhợt, mạch Tế Xích Nhược.
2. Tinh dịch trong lạnh do trầm hàn cố lãnh: Có chứng tinh dịch trong loãng, lượng ít hoặc kiểm chứng dính nhớt như khối đặc, Bộ phận sinh dục và hai bắp vế mát lạnh, tay chân lạnh, sợ lạnh, lưng đau mỏi, thân thể rã rời, sắc mặt trắng bệch, tinh thần uỷ mị, tiểu tiện trong dài, đại tiện nhão, lưỡi nhợt bệu nhuận hoặc có vết răng, mạch Trâm Tề Vi.
III. Phân biệt
Chứng Tinh dịch trong lạnh do Thận khí bất túc với chứng Tinh dịch trong lạnh do trầm hàn cố lãnh:
Cả hai đều là hư chứng. Loại trên là do tiên thiện bất túc, phú bấm hư yếu, hoặc ốm lâu, bệnh nặng chưa hồi phục hoặc trẻ tuổi phạm thói quen thủ dâm không tốt khiến cho Thận khí tổn thương cho nên biểu hiện các chứng Thận khí bất túc như: lưng gối mỏi, tóc rụng, răng lung lay, mạch Tế. Vì tinh dịch trong lạnh loãng và ít, dù đã kết hôn, thường là nguyên nhân chủ yếu không sinh dục. Vì không có biểu hiện Thận âm, Thận dương thiện suy, điều trị chủ yếu nên bình bổ Thận khí, có thể dùng Ngũ tử diễn tôn hoàn gia giảm.
Nếu tinh dịch trong lành do trầm hàn cố lãnh tất phải có hàng loạt hiện tượng hư hàn trong lạnh như Thận dương bất túc, Mệnh môn hoả suy, dương hư thì hàn, có các chứng trạng bộ phận sinh dục lạnh, chân tay lạnh, sợ lạnh nằm co, mỏi lưng, đại tiện nhão, nặng hơn thì dương nuy, lưỡi nhợt bệu nhuận, sáu bộ mạch Trầm Tế. Điều trị nên ôn bổ Thận dương, dùng Hữu qui hoàn, Ban long hoàn gian giảm. Chứng Tinh dịch trong lành tất cả do tinh khí của Thận bất túc tạo nên, hoặc phú bẩm tiên thiên không đầy đủ hoặc do hậu thiên phòng thất vô độ, Bổ thận, hạn chế phòng thất là nguyên tắc chủ yếu chữa chứng tinh dịch trong lành.
Chứng Tinh dịch trong lành do Thận khí bất túc với chứng Tinh dịch trong lành do trầm hàn cố lãnh là cùng một bệnh chứng phát triển trong hai giai đoạn khác nhau, Loại trên nhẹ. Loại dưới nặng, Tinh dịch trong lành do Thân khí bất túc lâu ngày không khỏi sẽ phát triển thêm một bước hình thành chứng tinh dịch trong lành do tranh hàn cố lãnh. Điều trị loại trên theo phép bình bổ Thận khí.
Điều trị loại dưới thì nên ôn bổ Thận dương, đều hướng vào ôn bổ mà điều trị, chứ không được dùng thuốc hàn lượng phạt Thận, đồng thời nên phối hợp những thuốc huyết nhục hữu tình để điền bổ tinh tuỷ như Lộc nhung, A giao, Quy bản. vv… ý nói “ Tinh bất túc thì lấy Vị để bổ ” Tinh bất túc thì khí không đầy đủ, cho nên bổ tinh để hóa khí hoặc bổ khí để sinh tinh đó là phương pháp thường dùng để chữa chứng này, Khi điều trị còn có thể phối hợp các thuốc bổ Tỳ sinh khí như Nhân sâm, Hoàng kỳ, Hoàng tinh. vv… lấy hậu thiên nuôi tiên thiên tức là ý nói chữa cả Tỳ và Thận.
Lý Ngọc Lâm – Vương Dục Học – Xem thêm nhiều chủ đề hữu ích khác tại: https://duoclieuvietnam.vn